FOMO là gì? Hiệu ứng FOMO trong chứng khoán, crypto hiện nay

FOMO là gì? Định nghĩa và cơ sở tâm lý

FOMO là viết tắt của cụm từ nào?

FOMO là viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Fear of Missing Out”, dịch sang tiếng Việt là “nỗi sợ bị bỏ lỡ”. Thuật ngữ này mô tả cảm giác lo lắng, tiếc nuối khi thấy người khác đang tận dụng một cơ hội nào đó mà bản thân chưa kịp tham gia. Trong ngữ cảnh đời sống thường ngày, FOMO xuất hiện khi bạn thấy bạn bè đang đi du lịch, tham gia sự kiện, hoặc đạt được thành tựu nào đó trên mạng xã hội khiến bạn cảm thấy mình bị tụt lại phía sau.

Trong lĩnh vực đầu tư, đặc biệt là thị trường chứng khoán và tiền mã hóa (crypto), FOMO thể hiện rõ nét hơn: nhà đầu tư cảm thấy lo sợ sẽ bỏ lỡ một đợt tăng giá mạnh hoặc một cơ hội sinh lời lớn, từ đó vội vã đưa ra quyết định mua vào mà không dựa trên phân tích hay đánh giá rủi ro. Đây là một dạng tâm lý bầy đàn rất phổ biến, có thể dẫn đến những quyết định sai lầm và hậu quả tài chính không mong muốn.

Fear of Missing Out - FOMO

Hiệu ứng FOMO là gì? Tại sao nhà đầu tư dễ bị FOMO?

Hiệu ứng FOMO (Fear of Missing Out) là một dạng thiên kiến nhận thức (cognitive bias), tức là xu hướng nhận định và ra quyết định bị lệch do cảm xúc. Cụ thể, FOMO bắt nguồn từ cảm giác sợ bị bỏ lỡ cơ hội, thường nảy sinh khi cá nhân nhận thấy người khác đang đạt được điều gì đó mà mình chưa có. Trạng thái này chịu ảnh hưởng lớn từ so sánh xã hội và nỗi sợ phải hối tiếc nếu không nhanh chóng hành động.

Trong đầu tư, FOMO thường bùng phát khi thị trường tăng nóng, giá cổ phiếu hay tài sản số (crypto) liên tục lập đỉnh, kèm theo các thông tin “người khác đang lãi lớn”. Những tín hiệu như vậy khiến nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư mới (F0), dễ dàng mất kiểm soát tâm lý và đưa ra quyết định mua vào theo đám đông, ngay cả khi không có sự phân tích kỹ lưỡng.

Tâm lý bầy đàn càng khuếch đại hiệu ứng FOMO. Khi nhiều người cùng hành động theo xu hướng thị trường, nhà đầu tư có cảm giác mình sẽ bị “bỏ lại phía sau” nếu không làm điều tương tự. Từ đó, các quyết định đầu tư thường trở nên vội vã, cảm tính, tiềm ẩn nhiều rủi ro và dễ làm lệch khỏi chiến lược đầu tư ban đầu.

Sự kiện lịch sử về FOMO: 

Năm 2017 và một lần nữa vào 2021, giá Bitcoin tăng phi mã khiến hàng loạt nhà đầu tư FOMO mua vào vì sợ lỡ mất “cơ hội đổi đời”.

Trên mạng xã hội, nhiều người "khoe" lãi khủng => Lan truyền tâm lý bầy đàn. Rất nhiều người mua khi giá đang ở đỉnh mà không hiểu gì về công nghệ blockchain hay bản chất của dự án.

Kết quả là sau các chu kỳ tăng nóng, giá sụt mạnh vào năm 2018 và 2022. Nhà đầu tư FOMO "đu đỉnh" chịu thua lỗ lớn.

>> Xem thêm: Hướng dẫn cách mua Bitcoin bằng Paypal và thẻ VISA chi tiết, đơn giản

2017 và 2021, giá Bitcoin tăng phi mã

Nguyên nhân gây ra FOMO trong đầu tư

Ảnh hưởng từ mạng xã hội và cộng đồng đầu tư

Trong thời đại số, mạng xã hội đóng vai trò lớn trong việc khuếch đại hiệu ứng FOMO, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư tài chính. Những bài đăng khoe lợi nhuận “x10 tài khoản”, hình ảnh lãi vài trăm triệu đồng từ chứng khoán hay crypto, cùng với các lời kêu gọi “mua ngay kẻo lỡ” xuất hiện dày đặc trên các nền tảng như X (Twitter), Facebook, Telegram hay Zalo.

Tại Việt Nam, các nhóm chat và cộng đồng đầu tư hoạt động rất sôi nổi, đặc biệt trên Telegram và Zalo, nơi thông tin được lan truyền gần như theo thời gian thực. Một tin đồn tích cực, dù chưa được kiểm chứng, cũng đủ để tạo hiệu ứng lan tỏa và kích hoạt tâm lý sợ bỏ lỡ trong hàng loạt nhà đầu tư. Câu chuyện “người khác đã lãi lớn” thường tạo ra cảm giác gấp gáp, khiến nhà đầu tư hành động vội vàng mà không kịp phân tích rủi ro hay tính toán chiến lược dài hạn.

Sự so sánh xã hội trên mạng khiến nhà đầu tư cảm thấy “tụt lại phía sau” nếu không tham gia. Chính điều này làm mất đi sự tỉnh táo, biến thị trường tài chính – vốn cần lý trí và kỷ luật – trở thành nơi dễ bị chi phối bởi cảm xúc.

Sợ bỏ lỡ cơ hội sinh lời nhanh chóng

Thị trường tiền điện tử và nhóm cổ phiếu giá thấp (penny stocks) thường có biên độ biến động lớn, tạo ra những đợt tăng giá đột ngột chỉ trong vài giờ hoặc vài ngày. Khi chứng kiến người khác thu về lợi nhuận “khủng” trong thời gian ngắn, nhiều nhà đầu tư dễ rơi vào cảm giác mình đang chậm chân và phải hành động ngay để không bị bỏ lỡ.

Sức hấp dẫn từ khả năng kiếm tiền nhanh khiến tâm lý đầu tư dễ bị lệch hướng. Thay vì đánh giá kỹ về doanh nghiệp, thị trường hay mức độ rủi ro, nhiều người chỉ tập trung vào viễn cảnh “lãi ngay ngày mai”. Khi ham muốn lợi nhuận vượt quá khả năng phân tích, FOMO nhanh chóng lan rộng và biến thành hành vi mua đuổi theo phong trào.

Trong những giai đoạn thị trường tăng nóng như cơn sốt cổ phiếu thép, chứng khoán, hay các đồng coin meme, tâm lý sợ mất cơ hội trở nên phổ biến đến mức che mờ mọi nguyên tắc đầu tư an toàn, khiến không ít người rơi vào bẫy tâm lý và mua vào ở đúng đỉnh sóng.

Thiếu kiến thức, thiếu chiến lược rõ ràng

FOMO thường chi phối mạnh nhất đối với những nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, đặc biệt là những người mới tham gia thị trường nhưng chưa hiểu rõ cách thức vận hành của cổ phiếu, tiền điện tử hay các sản phẩm tài chính khác. Khi chưa được trang bị kiến thức nền tảng và không có chiến lược đầu tư cụ thể, họ dễ dàng bị cuốn theo thông tin lan truyền trên mạng, thay vì phân tích và ra quyết định một cách chủ động.

Chỉ cần thấy giá tài sản tăng nhanh hoặc người khác chia sẻ lợi nhuận “khủng”, nhà đầu tư dễ rơi vào trạng thái lo sợ bị chậm nhịp, từ đó mua vào một cách cảm tính, bỏ qua các yếu tố quan trọng như định giá, xu hướng thị trường, hoặc mức độ rủi ro thực tế.

Việc không có định hướng dài hạn hoặc kế hoạch đầu tư rõ ràng khiến nhà đầu tư khó phân biệt đâu là cơ hội thật sự và đâu là “bẫy tăng giá” do tâm lý bầy đàn tạo ra. Trong nhiều trường hợp, chính sự thiếu chuẩn bị này khiến họ dễ rơi vào cảnh “đu đỉnh”, thua lỗ nặng ngay sau khi hành động theo cảm xúc.

Một số nguyên nhân gây ra FOMO trong đầu tư

Dấu hiệu nhận biết bạn đang rơi vào FOMO

Đầu tư theo cảm tính, không có kế hoạch

Một trong những dấu hiệu rõ ràng cho thấy bạn đang bị FOMO chi phối là đầu tư theo cảm xúc thay vì có chiến lược rõ ràng. Nhiều nhà đầu tư mới bước vào thị trường nhưng không xác định được mục tiêu, phương pháp đầu tư, hay mức rủi ro chấp nhận được. Khi thiếu định hướng, họ dễ bị cuốn theo những tin đồn, lời khuyên không kiểm chứng hoặc xu hướng nhất thời trên mạng xã hội.

Hành vi phổ biến là mua vội khi thấy giá tăng, hoặc bán tháo khi thị trường giảm mạnh, mà không có sự nghiên cứu kỹ lưỡng hay dựa trên phân tích dữ liệu. Những quyết định bốc đồng này thường không xuất phát từ chiến lược dài hạn mà chủ yếu nhằm thỏa mãn cảm giác "phải làm gì đó ngay lập tức" để không bị bỏ lỡ.

Hệ quả là nhà đầu tư dễ rơi vào trạng thái hoang mang, mất phương hướng khi thị trường đảo chiều, dẫn đến việc liên tục thay đổi quyết định hoặc giao dịch quá mức. Nếu không kiểm soát tốt, đầu tư theo cảm tính sẽ làm mất đi tính kỷ luật - yếu tố cốt lõi để thành công bền vững trong thị trường tài chính.

Mua vào khi giá đang tăng mạnh

Một biểu hiện phổ biến của FOMO là vội vàng mua vào khi thấy giá đang tăng mạnh, với suy nghĩ “nếu không mua bây giờ sẽ lỡ mất cơ hội”. Trong những giai đoạn thị trường sôi động, tâm lý phấn khích thường lấn át lý trí, khiến nhà đầu tư dễ ra quyết định bốc đồng mà không cần phân tích kỹ về giá trị tài sản, xu hướng dài hạn hay rủi ro tiềm ẩn.

Việc mua đuổi ở vùng giá cao thường xảy ra khi giá cổ phiếu hoặc tiền mã hóa liên tục lập đỉnh, cộng với sự thúc đẩy từ tin tức tích cực, diễn đàn đầu tư hoặc người khác khoe lãi lớn. Tuy nhiên, nếu thị trường bất ngờ đảo chiều, điều rất thường xảy ra sau các nhịp tăng nóng, những khoản đầu tư đó có thể nhanh chóng chuyển từ “kỳ vọng lợi nhuận” thành “thua lỗ thực tế”.

FOMO khiến nhà đầu tư quên mất nguyên tắc quan trọng: giá tăng mạnh chưa chắc là thời điểm tốt để mua vào, đặc biệt nếu không đi kèm với phân tích giá trị thực và sự chuẩn bị chiến lược phù hợp.

Không chịu cắt lỗ vì sợ “mất cơ hội”

Thay vì đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu và phân tích, một số nhà đầu tư lại để cảm xúc chi phối khi thị trường đi xuống. Họ nắm giữ cổ phiếu đang lỗ với hy vọng giá sẽ phục hồi, bất chấp các tín hiệu rủi ro rõ ràng. Tâm lý sợ “bỏ lỡ” đợt tăng tiếp theo khiến họ không dám cắt lỗ, từ đó kéo dài tổn thất và bỏ lỡ những cơ hội đầu tư khác có tiềm năng hơn.

FOMO khiến quyết định đầu tư bị dẫn dắt bởi hy vọng mơ hồ hơn là đánh giá thực tế. Nếu không sớm kiểm soát, thua lỗ có thể ngày càng trầm trọng.

>> Xem thêm: Rủi ro đầu tư chứng khoán mà các nhà đầu tư phải đối mặt

Một số dấu hiệu nhận biết bạn đang rơi vào FOMO

9 cách vượt qua hiệu ứng FOMO hiệu quả

Thiết lập chiến lược đầu tư cá nhân

Xây dựng một kế hoạch đầu tư rõ ràng dựa trên mục tiêu tài chính, thời gian đầu tư và mức độ chấp nhận rủi ro là nền tảng để tránh bị cuốn theo tâm lý đám đông. Khi đã có chiến lược cụ thể, nhà đầu tư sẽ tự tin hơn trong việc ra quyết định, không dễ dao động trước các biến động ngắn hạn hay những "cơ hội vàng" xuất hiện bất ngờ. Kế hoạch đầu tư giúp xác định rõ điểm mua - điểm bán, hạn chế hành vi bốc đồng và giảm thiểu tác động của cảm xúc trong giao dịch.

Luôn tuân thủ nguyên tắc quản lý rủi ro

Một chiến lược đầu tư hiệu quả không thể thiếu kỷ luật trong quản lý rủi ro. Thay vì đặt cược toàn bộ vốn vào một cơ hội có vẻ hấp dẫn, nhà đầu tư nên chủ động đa dạng hóa danh mục, sử dụng lệnh dừng lỗ và phân bổ vốn theo tỷ lệ hợp lý. Những nguyên tắc này giúp hạn chế thiệt hại khi thị trường đảo chiều đột ngột. Khi tuân thủ kỷ luật và giữ vững nguyên tắc, nhà đầu tư sẽ đưa ra quyết định có lý trí hơn, giảm tác động từ cảm xúc nhất thời do hiệu ứng FOMO gây ra.

Sử dụng nhật ký đầu tư để theo dõi cảm xúc

Ghi lại mỗi giao dịch cùng với cảm xúc đi kèm là cách hiệu quả để nhận diện các hành vi bị chi phối bởi FOMO. Qua thời gian, nhật ký đầu tư giúp nhà đầu tư nhìn rõ khi nào họ ra quyết định vì lo sợ, phấn khích hay thiếu phân tích. Đây là thói quen bổ ích giúp cải thiện chiến lược và rèn luyện sự tỉnh táo trong hành trình đầu tư.

Học cách phân tích kỹ thuật và cơ bản

Việc ra quyết định đầu tư dựa trên cảm xúc dễ khiến nhà đầu tư mắc sai lầm, đặc biệt khi thị trường biến động mạnh. Để cải thiện điều này, cần trang bị kiến thức về cả phân tích kỹ thuật và phân tích cơ bản. Các công cụ kỹ thuật như đường trung bình động (MA), vùng hỗ trợ - kháng cự giúp xác định xu hướng giá và điểm mua bán hợp lý.

Bên cạnh đó, chỉ số tài chính như P/E, EPS phản ánh sức khỏe doanh nghiệp và triển vọng tăng trưởng trong tương lai. Khi hiểu rõ những yếu tố này, nhà đầu tư sẽ có cái nhìn toàn diện hơn, tránh bị tác động bởi hiệu ứng FOMO hoặc hành vi đám đông.

>> Xem thêm: Các chỉ số tài chính quan trọng giúp đánh giá hiệu quả kinh doanh

Đặt giới hạn lãi/lỗ trước khi giao dịch

Trước khi giao dịch, nhà đầu tư nên xác định rõ mức lãi kỳ vọng và ngưỡng chấp nhận lỗ. Cách làm này giúp giảm thiểu rủi ro và tránh những quyết định bốc đồng khi thị trường biến động. Khi đã có giới hạn cụ thể, quá trình đầu tư trở nên chủ động hơn, thay vì bị chi phối bởi cảm xúc nhất thời.

Không ra quyết định khi đang quá phấn khích

Trạng thái phấn khích có thể khiến nhà đầu tư hành động thiếu cân nhắc, nhất là khi thị trường đang tăng mạnh. Những quyết định đưa ra trong lúc cảm xúc dâng cao thường dễ gặp rủi ro hoặc đi ngược lại kế hoạch ban đầu.

Giữ tâm lý vững vàng và thực hành chánh niệm trước khi giao dịch sẽ giúp bạn sáng suốt hơn, hạn chế tác động của FOMO và tăng khả năng đưa ra quyết định đúng lúc.

Hạn chế tiếp xúc với tin tức đầu cơ không kiểm chứng

Những bài đăng thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội hay các nhóm đầu tư thường kích thích tâm lý sợ bỏ lỡ và đẩy nhà đầu tư vào quyết định vội vàng. Giữ khoảng cách với các nguồn tin không rõ ràng sẽ giúp bạn tránh bị cuốn theo dòng cảm xúc nhất thời.

>> Xem thêm: Thông tin về các sàn giao dịch chứng khoán uy tín tại Việt Nam cho các nhà đầu tư

Đừng so sánh bản thân với người khác

So sánh thành quả đầu tư với người khác, đặc biệt qua mạng xã hội, dễ tạo cảm giác hụt hẫng và thôi thúc hành động theo cảm tính. Thay vì chạy theo những con số ấn tượng hay câu chuyện lời lãi chóng mặt, nhà đầu tư nên giữ vững mục tiêu và lộ trình riêng của mình để có thể duy trì sự nhất quán, tránh rơi vào bẫy FOMO.

Dành thời gian nghỉ ngơi khi bị ảnh hưởng tâm lý

Khi cảm xúc trở nên mất kiểm soát, tạm rời xa thị trường là cách giúp bạn lấy lại sự cân bằng. Một khoảng nghỉ ngắn đảm bảo đầu óc tỉnh táo hơn, tránh những quyết định hấp tấp trong lúc tâm lý dao động. Đầu tư hiệu quả không đơn thuần chỉ dựa vào phân tích, mà còn cần sự ổn định về tinh thần.

9 cách vượt qua FOMO

So sánh FOMO với các hiệu ứng tâm lý khác

FOMO và FUD khác nhau như thế nào? 

FOMO (Fear of Missing Out) và FUD (Fear, Uncertainty, Doubt) đều là những hiệu ứng tâm lý phổ biến trong đầu tư, nhưng diễn ra trong bối cảnh trái ngược nhau và dẫn đến hành vi đầu tư khác biệt

Sự khác biệt của FOMO và FUB

FOMO và tâm lý bầy đàn (Herd Mentality)

FOMO (Fear of Missing Out - nỗi sợ bị bỏ lỡ) thường là chất xúc tác kích hoạt tâm lý bầy đàn trong đầu tư. Khi nhà đầu tư cảm thấy mình đang đứng ngoài một cơ hội sinh lời lớn - vì thấy người khác liên tục khoe lợi nhuận, giá cổ phiếu tăng vọt, tin tức lan truyền chóng mặt, họ dễ hành động theo cảm xúc thay vì lý trí.

Khi FOMO lan rộng, nhà đầu tư bắt đầu bắt chước hành vi của số đông mà không phân tích kỹ lưỡng. Từ đó, hành vi cá nhân chuyển thành hành vi tập thể, tạo nên một làn sóng đầu tư đồng loạt đẩy giá tài sản lên cao bất thường. Đây chính là lúc tâm lý bầy đàn chiếm ưu thế.

Hệ quả là các bong bóng tài chính hình thành, giá tài sản tăng phi lý, vượt xa giá trị thực. Khi thực tế không thể tiếp tục nâng đỡ kỳ vọng ảo, bong bóng vỡ, hàng loạt nhà đầu tư lao đao.

Sự khác nhau giữa FOMO và tâm lý bầy đàn

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

FOMO là gì trong chứng khoán và crypto?

FOMO (Fear of Missing Out) là tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội sinh lời, khiến nhà đầu tư vội vàng mua vào khi thị trường tăng mạnh mà không phân tích kỹ.

Làm thế nào để biết mình đang bị FOMO?

Bạn có thể đang bị FOMO nếu thường xuyên cảm thấy lo lắng, bồn chồn khi thấy người khác đang đầu tư, kiếm lời hoặc tham gia một xu hướng tài chính nào đó, và bạn sợ bỏ lỡ cơ hội. Dấu hiệu rõ ràng là bạn ra quyết định vội vàng, không dựa trên phân tích kỹ lưỡng mà chỉ vì sợ "chậm chân" hơn người khác. Nếu bạn thường xuyên theo dõi tin tức, mạng xã hội với cảm giác gấp gáp muốn hành động ngay mà không có kế hoạch rõ ràng, đó có thể là biểu hiện của FOMO.

Tâm lý FOMO có nguy hiểm không?

Có, tâm lý FOMO rất nguy hiểm trong đầu tư. Nó khiến bạn ra quyết định vội vàng, chạy theo đám đông mà không phân tích kỹ rủi ro hay giá trị thực của tài sản. Hậu quả là bạn dễ mua ở giá cao, bán ở giá thấp và thua lỗ nặng. FOMO cũng gây áp lực tâm lý, khiến bạn mất sự tỉnh táo và kỷ luật đầu tư - hai yếu tố quan trọng để thành công lâu dài trên thị trường.

FOMO coin là gì? Có nên đầu tư không?

FOMO coin là thuật ngữ chỉ các loại tiền mã hóa (coin) thu hút sự chú ý ồ ạt trong thời gian ngắn nhờ hiệu ứng FOMO, tức nhà đầu tư sợ bỏ lỡ cơ hội sinh lời lớn. Những đồng coin này thường tăng giá mạnh do tâm lý đám đông, tin đồn, hoặc được người nổi tiếng "shill", nhưng thiếu nền tảng công nghệ hoặc ứng dụng thực tế vững chắc.

Nhà đầu tư không nên mua coin chỉ vì FOMO. Những coin "hot trend" thường rất rủi ro, dễ bị thao túng giá (pump and dump). Nếu bạn không hiểu rõ dự án, không có chiến lược quản lý vốn và chỉ chạy theo cảm xúc, khả năng thua lỗ là rất cao. Hãy đầu tư vào những dự án có giá trị thực, saukhi đã nghiên cứu kỹ và xác định rõ khẩu vị rủi ro của bản thân.

FOMO có khác gì với FUD trong đầu tư?

FOMO khiến nhà đầu tư lao vào mua khi thị trường tăng, sợ bỏ lỡ cơ hội, trong khi FUD khiến nhà đầu tư bán tống bán tháo khi thị trường giảm, sợ thua lỗ.

Tóm lại, FOMO là phản ứng tâm lý tự nhiên khi đứng trước biến động thị trường. Một khi hiểu rõ FOMO là gì và trang bị cho mình những chiến lược đầu tư phù hợp, giảm được rủi ro từ các quyết định cảm tính. Đừng quên theo dõi danh mục Kiến thức đầu tư chứng khoán tại Tikop để có thể cập nhật thêm những kiến thức hữu ích cho hành trình đầu tư của bạn.